ИштиН тартиби:

 

1.      Муздун идишин суу менен толтуруп, аны тоңдургула. Сууну идиштин капкагын жаап тоңдурбагыла (сууну тоңдурар алдында сууга бир аз сандагы кир жуугуч порошок салып койсоңор, муз эригенде суусу жеңил агат жана жыйынтыкка таасирин тийгизбейт).

2.      Музду идиштен бошотуу үчүн жылуу сууга салгыла.

3.      Үлгү үчүн алынган материалдын  калыңдыгын ченеп, 9.1-таблицага жазгыла.

4.      Үлгүнү буу камерасынын кыскычтарына 9.2-сүрөттө көрсөтүлгөндөй кылып бекиткиле.

 

Эскертүү:        Үлгүнүн астынан суу агып чыкпашы үчүн бурамалардын тыкыс бекитилишин текшергиле. Үлгүнүн суу агып чыгуучу каналына вазелин сүйкөө менен суунун агып чыгышын дагы жеңилдетүүгө болот.

 

 

5.    Музду 9.2-сүрөттө көрсөтүлгөндөй кылып, үлгүнүн үстүнө койгула. Музду идиштен чыгарбагыла, бирок идиштин ичинде муз эркин жылып туруусу керек. Идиштин ачык оозун үлгүнүн үстүңкү бетине келгидей кылып жана тажрыйбанын жүрүшүндө муз сыртка жылмышып чыкпагандай кылып орноткула.

 

9.1-таблица

 

6.    Муз менен үлгү толук контактта болуш үчүн, аны эрип баштаганча коюп койгула. (Муз эрий электе өлчөөнү баштабагыла, себеби ал 0⁰С температурадан төмөн болушу да мүмкүн).

7.    Муздун чөйрөдө эрүү ылдамдыгын аныктоо үчүн төмөнкү чоңдуктарды тапкыла:

1)    Эриген суу куюлуучу идиштин массасын ченегиле;

2)    Чөйрөнүн таасири менен  (10 мүнөт) убактысында эриген сууну идишке топтогула;

3)         Суусу бар идиштин массасын ченеп, чөйрөнүн таасири менен эриген суунун  массасын аныктагыла.

 

Эскертүү: Эриген суунун массасын, сууну мензуркага топтоп, көлөмүн аныктоо аркылуу да өлчөсө болот, бирок бул учурда жыйынтыктын так болушуна өзгөчө көңүл буруу керек.

8.    Муз кесегинин  диаметрин өлчөгүлө.

9.    Буу камерасына буу жибергиле. Температура турактуу болуп, жылуулуктун берилиши бир калыпка келгенче күтө тургула (4-5 мүнөт) (буу камерасынын алдына конденсирленип, камерадан агып чыккан сууну тосууга идиш койгула).

10.          Эриген сууну тосууга бош идиш койгула. Чөйрөнүн жана буунун таасири менен муздун эрүүсүнүн ылдамдыгын аныктоо үчүн төмөнкү чоңдуктарды тапкыла:

1)    Эриген суу куюлуучу идиштин массасын ченегиле;

2)    Чөйрөнүн жана буунун таасири менен  убактысында (5-10 минута) эриген сууну идишке топтогула;

3)    Суусу бар идиштин массасын ченеп, чөйрөнүн жана буунун таасири менен эриген суунун  массасын аныктагыла.

11.          Муз кесегинин  диаметрин өлчөгүлө.

12.          Жогоруда өлчөнгөн чоңдуктарды 9.1-таблицага жазгыла.

13.          8-12 пункттарды башка материалдар үчүн кайталагыла.

14.          Тажрыйба учурундагы муз кесегинин  орточо диаметрин аныктоо үчүн  жана  чоңдуктарынын орточосун тапкыла.

15.          Муз менен үлгүнүн тийишкен бетинин  аянтын  чоңдугун пайдаланып тапкыла.

16.           формуласын пайдаланып, буу жиберер алдындагы, б.а. чөйрөдөгү муздун эрүү ылдамдыгын эсептегиле.

17.           формуласын пайдаланып, буу жибергенден кийинки, б.а. чөйрөнүн жана буунун таасири менен муздун эрүү ылдамдыгын эсептегиле.

18.          ден  кемитип, буунун гана таасири менен муздун  эрүү ылдамдыгын эсептегиле.

19.Үлгүнүн  жылуулук өткөрүмдүүлүк коэффициентин төмөнкү формула менен эсептегиле:

20. 

Эскертүү:  - Кыргызстандын шартында суунун кайноо температурасы болжол менен  барабар.

 

21.          Алынган маанилерди жылуулук өткөрүмдүүлүк коэффициентинин теориялык маанилери менен (9.2-таблицада берилген) салыштырып, салыштырмалуу катаны  эсептегиле.

22.          Эсептөөлөрдүн жыйынтыктарын 9.2-таблицага жазгыла.

9.2-таблица